شهادت کذب
شهادت کذب عبارت از ادای گواهی دروغ توسط گواه نزد مقامات رسمی در دادگاه است.
شهادت یکی از دلایل دعاوی اعم از جزایی یا حقوقی با سابقه بسیار طولانی بوده و در تمام کشورها به عنوان دلیل پذیرفته شده اما حدود استفاده از آن و درجه اعتبار و ارزش آن متفاوت است.
متاسفانه اشخاص بسیاری هستند که که صداقت و اخلاق را زیر پا گذاشته و حاضر می‌شوند برای پیروزی دیگری در دادگاه ، تبعات شهادات دروغ را برای مبلغ هر چند اندک به جان بخرند.
این افراد به بهانه های واهی مانند نیازهای اقتصادی ، اجرا شدن سریع‌تر حکم به نفع اقوام اقدام به انجام این عمل زشت و غیر انسانی می کنند. اما حرکت آنها گاهی دادرسی را به کل تغییر می‌دهد و منجر به صدور رای اشتباه و نا حق میشود. در این هنگام قانون در برابر این تخلف ساکت و متخلفان این حوزه را مجازات می کند.
بر اساس ماده ۶۵۰ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی: « هر کس در دادگاه نزد مقامات رسمی شهادت دروغ بدهد به ۳ ماه و یک روز تا ۲ سال حبس یا به یک میلیون و ۵۰۰ هزار تا ۱۲ میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.»
شرایط شاهد
مطابق ماده ی 1313 قانون مدنی بلوغ، عقل، عدالت، ایمان وطهارت از شرایط شاهد است .
اظهارات مجنون و افرادی که به سن بلوغ یعنی 15 سال تمام نرسیده اند، قابل اعتماد نیست.
در تمام تأسیسات حقوقی، وجود قصد انشاء، اختیار و اهلیت ضروری است و در صورت مفقود بودن هریک از این شرایط، تأسیس حقوقی موردنظر بلااثر خواهد بود.
- اگر شهادت در شرایط اکراهی انجام شده باشد، معتبر نیست.
- در حقیقت اگر قصد انشاء، اختیار و اهلیت وجود نداشته باشد، شهادت نیز مانند سایر تأسیسات حقوقی به عنوان یکی از ادله ی مثبته دعوی قابل قبول نخواهد بود.
- در چنین شرایطی شهادت صورت گرفته ممکن است برای قاضی ایجاد علم کند اما به عنوان یکی از ادله ی اثبات دعوا مؤثر نخواهد بود.
شرایط تحقق جرم شهادت کذب
- ادای شهادت کذب بایددر دادگاه و نزد مقامات رسمی باشد.
- این جرم از جرایم مطلق وعمدی محسوب شده و از این رو نمیتوان کسی را که سهواً و به اشتباه مبادرت به بیان اکاذیب در قالب شهادت کرده است، مشمول مقررات ماده ۶۵۰ دانست.
- شهادت در خارج از دادگاه و نیز مراجعی که به آنها دادگاه اطلاق نمی‌شود، مشمول حکم ماده 650 نیست.
- ادای شهادت باید لزوما نزد مقامات رسمی باشد؛ از این رو چنانچه فردی که استماع شهادت میکند، صلاحیت استماع آن را نداشته باشد، نمیتوان ادای شهادت را مشمول ماده ۶۵۰ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی دانست.
عواقب و پیامد های شهادت کذب
در دادگاه قبل از شهادت، فرد را به راستگویی قسم می‌دهند و او را متوجه عواقب شهادتش می‌کنند به این ترتیب فردی که آگاهانه اقدام به ارائه شهادت دروغ میکند، مجرم محسوب میشود .
در اینجا اهمیتی ندارد که شهادت وی در صدور رای دادگاه تأثیری داشته باشد یا خیر؛ زیرا در حقیقت مجازات جرم شهادت دروغ مطلق است.
- شهادت کذب علاوه بر دارابودن مجازات سه ماه و یک روز تا دو سال حبس یا یک میلیون و ۵۰۰ هزار تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی که بر اساس ماده ۶۵۰ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی برای فردی که در دادگاه مرتکب جرم شهادت دروغ می شود، در نظر گرفته شده است،.
- موجب بطلان حکم شده و هر حکمی که بر این اساس صادر شود، بلااثر است.
- در مواردی که دادگاه از شهود و مطلعین درخواست ادای شهادت یا اطلاع کند و بعد معلوم شود که خلاف واقع شهادت داده‌اند، اعم از اینکه به نفع یا ضرر یکی از طرفین دعوا باشد علاوه بر مجازات شهادت دروغ چنانچه شهادت خلاف واقع آنان موجب وارد آمدن خسارتی شده باشد به تأدیه آن نیز محکوم خواهند شد.
در امور کیفری یکی از جهات درخواست تجدید نظر دروغ بودن شهادت شهود است. چنانچه شاهد پس از اتیان سوگند شهادت دروغ بدهد با احراز این موضوع برای دادگاه، مجازات سوگند و شهادت دروغ قابل جمع است.
شهادت دروغ در دادسرا
در خصوص اینکه آیا شهادت دروغ در دادسرا جرم است یا خیر رویه قضایی واحدی وجود ندارد اما به نظر میرسد که لفظ ((دادگاه))مندرج در ماده650 قانون تعزیرات مفهوما انصراف به مرجع قضایی دارد و افاده نوع میکند .پس شهادت دروغ هم در دادگاه و هم در دادسرا جرم تلقی میشود.
شهادت دروغ در دعوای اعسار
دادخواست اعسار، دادخواستی ساده است که مردی که همسرش مطالبه مهریه کرده و او به دلیل میزان بالای مهریه و اوضاع اقتصادی اش توانایی پرداخت مهریه به صورت یک جا را ندارد، از دادگاه تقاضا می کند که مهریه قسطی شود.
در هر درخواست اعسار، باید حداقل دو شاهد از سوی زوج در برگه ای جداگانه نام خود را ذکر کنند و با بیان اظهاراتی مبنی بر ناتوانی مرد، اظهاراتشان را امضا کنند.
پس از آن باید این برگه به دادگاه ارائه و در روز شهادت تنها همان افراد معرفی شده برای شهادت به دادگاه مراجعه کنند.
- هر مساله ای که دروغ و غیرواقعی بودن شهادت شهود را نشان دهد، باعث رد شدن شهادت می شود و دیگر بر مبنای آن نمیتوان با اعسار زوج موافقت نمود.
فاطمه بیات (وکیل پایه یک دادگستری)
شهادت کذب
شهادت دروغ# ادله اثبات دعوا# مجازات شهادت کذب# شرایط تحقق جرم شهادت کذب#