حق حبس زوجه در عقد نکاح

برای اینکه بتوانیم در زمینه حق حبس زوجه در عقد نکاح توضیحات لازم را ارائه دهیم بگذارید در مورد حق حبس صحبت کنیم؛

حق حبس در اصطلاح عبارت است از حق امتناعی که هریک از طرفین معامله در صورت عدم تسلیم مورد تعهد از طرف دیگر دارد.

حق حبس در عقود معاوضی

• حق حبس در عقود معاوضی مانند بیع و نکاح وجود داشته.
• و بنابر نظر مشهور فقها در این عقود،
• هریک از طرفین می توانند تا زمانی که طرف دیگر به تعهد خود عمل نکرده،
• از انجام تعهدی که متقابلاً بر  ذمه آن ها است، امتناع  ورزند.

حق حبس زوجه در عقد نکاح

در عقد نکاح نیز همین حق حبس متصور است و در صورتی زوجه حاضر به تمکین می شود که زوج، مهریه ی او را پرداخت کند. به عبارت دیگر، زوجه تا زمان پرداخت مهریه ی خود با اعمال حق حبس می تواند از تمکین خودداری کند.

حق حبس  زوجه در قانون

 قانون گذار جمهوری اسلامی ایران اگرچه حق حبس را تعریف نکرده اما در قانون مدنی هم در خصوص عقد بیع در ماده ی 377 و  هم در عقد نکاح در ماده ی 1085 به حق امتناع در صورت عدم ایفای تعهد از سوی هر یک از طرفین، اشاره کرده است.

مطابق ماده ی 1085 قانون مدنی: «زن می تواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفاء وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند، مشروط بر این که مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود.»

 

شرایط اعمال حق حبس زوجه درعقد نکاح

1. مهریه حال باشد

• در صورتی که مهر وعده دار نباشد.
• و حال باشد چون به موجب ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی به محض وقوع عقد، زوجه مالک مهر می‌شود.
• اگر مهر وجه نقد باشد می‌تواند آنرا مطالبه کند.
• لذا تا زمانی که زوج آن را تادیه ننماید زوجه  می‌تواند از حق حبس خود استفاده کند.

 

    2.زوجه قبل از گرفتن مهریه به ایفای وظایف زناشویی اقدام نکرده باشد.(تمکین خاص نکرده باشد)

 مطابق ماده ۱۰۸۶ قانون مدنی:

«چنانچه زوجه قبل از گرفتن مهریه به اختیار و اراده خود از زوج، تمکین خاص نماید، حق حبس وی ساقط گردیده و دیگر مجاز به امتناع از تمکین و سایر وظایف زناشویی نیست.»

مهریه وعده دار و اعمال حق حبس زوجه

• اگر مهر مدت دار باشد زمانی زوجه حق مطالبه آن را دارد که مدت سپری گردد.
• و چون از زمان عقد نکاح، زوج می تواند ایفای وظایف زناشویی را از زوجه طلب کند.
• زوجه نمی‌تواند حق حبس خود را اعمال کند.

اما در فرضی که زوج از زوجه طلب ایفای وظایف زناشویی را ننماید و زمان پرداخت مهریه فرا رسد زوجه خواهد توانست از حق حبس خود تا استیفای مهرش استفاده کند.

نتایج اعمال حق حبس زوجه در عقد نکاح

1. استحقاق زوجه به دریافت نفقه

 برابر ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی درصورت استفاده زوجه ازحق حبس، وی می تواند نفقه خود را مطالبه کند و  بدیهی است که چنانچه زوج از این کار امتناع کند زوجه میتواند از ضمانت اجرا‌های حقوقی و کیفری آن از طریق دادگاه استفاده کند.

     2. زوجه را نمیتوان م به تمکین خاص از زوج و سکونت در منزل وی نمود

    3. تقسیط مهریه توسط دادگاه مسقط حق حبس زوجه نخواهد بود. ( مطابق رای وحدت رویه شماره ۷۰۸ مورخه ۱۱/۵/۸۷ هیات عمومی دیوان عالی کشور تقسیط مهریه توسط دادگاه  حق حبس زوجه  را از بین نمیبردوزوجه  میتواند تا دریافت آخرین قسط  مهریه از تمکین خودداری نماید، ولی تقسیط آن با توافق زوجین حق حبس زوجه را از بین میبرد.

اعمال حق حبس زوجه در مهریه ی عندالاستطاعه

مهریه عندالاستطاعه :

• نوعی از مهریه است که مرد در صورتی ملزم  به پرداخت آن می شود که؛
• استطاعت  و توانایی مالی کافی جهت پرداختن آن را داشته باشد.

اما مهریه ی عندالمطالبه مهریه ای است که به محض مطالبه زوجه باید پرداخت گردد ولو زوج توانایی پرداخت آن را نداشته باشد.

بر اساس قانون و رویه عملی دادگاه ها و همچنین بر اساس رای وحدت رویه دیوان عالی کشور؛

• حق حبس مهریه در مهریه عندالاستطاعه وجود ندارد و فقط  در مهریه  عندالمطالبه  برای زن حق حبس متصور است و وی  می تواند از ایفای وظایف زناشویی  امتناع ورزد.

نفقه زوجه در دوران حق حبس

قسمت اخیر ماده 1085  به تصریح موضوع  نفقه زن در دوران حق حبس پرداخته است. مطابق ماده ی مذکور:

«زن می تواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفای وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند ، مشروط به اینکه مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود».

بنابراین ، نفقه زن در دوران حق حبس کماکان پابرجاست و زن می تواند علاوه بر مطالبه مهریه نفقه اش را نیز مطالبه کند.

 

نویسنده: فاطمه بیات (وکیل پایه یک دادگستری)

عقد نکاح# حق حبس# وظایف زناشویی# مهریه# تمکین