اعسار از پرداخت هزینه ی دادرسی
اعسار از پرداخت هزینه ی دادرسی
زمانی که یک فرد توانایی مالی ندارد یا اموالی دارد اما در وضعیتی قرار دارد که امکان دسترسی به اموال را ندارد، این فرد به اصطلاح دچار اعسار شده و قادر به پرداخت بدهی‌های خود نیست. (اعسار از پرداخت هزینه ی دادرسی)
- ماده یک قانون اعسار نیز در خصوص اعسار مقرر می دارد: «معسر کسی است که به واسطه نداشتن دارایی یا دسترسی نداشتن به مالش توانایی پرداخت هزینه محاکمه (هزینه دادرسی) یا دیون خود را ندارد.»
اعسار از پرداخت هزینه دادرسی
طرح دعاوی حقوقی نیاز به پرداخت هزینه دادرسی است که این هزینه به صورت ابطال تمبر دادرسی در دادخواست صورت می‌گیرد. در مواردی که خواهان توانایی پرداخت هزینه دادرسی را ندارد قانونگذار با تصویب “قانون اعسار” راه دسترسی به قانون و عدالت را برای همگان هموار کرده؛ به این نحو که افرادی که خود را صاحب حق می‌دانند ولی توان و تمکن مالی طرح دعوی را ندارند، می‌توانند با استفاده از این قانون طرح دعوا کنند. لذا در این شرایط خواهان می‌تواند با ارائه دادخواست اعسار از هزینه دادرسی، موقتا از تادیه هزینه دادرسی دعوی خود چه در مرحله بدوی یا واخواهی و یا تجدیدنظر معاف شود.
دعوی اعسار از هزینه دادرسی به دو طریق قابل طرح است:
1- طرح با دعوی اصلی
2-طرح از طریق ارائه دادخواست مستقل
- در هر دو مورد چنانچه دلیل مدعی اعسار، شهادت شهود باشد، معرفی حداقل دو شاهد مرد ضروری است.
- شهود باید از وضعیت مالی و معیشتی مدعی اعسار و نیز از مشخصات، شغل و وسیله امرار معاش اوآگاهی داشته باشند و در حضور قاضی با ادای سوگند شهادت دهند.
معافیت از هزینه دادرسی، برای هر دعوا باید جداگانه طرح شود مگر آنکه چند دعوی به طور همزمان علیه یک نفر مطرح شود که در این صورت قبولی اعسار در یک دعوی در دعاوی دیگر و در تمام مراحل رسیدگی نیز قابل استفاده بوده مگر آنکه مدعی اعسار در جریان رسیدگی متمکن شود که در این صورت موظف به پرداخت هزینه دادرسی خواهد بود.
عدم پذیرش دادخواست اعسار از تاجر
اگر تاجری مدعی اعسار باشد، باید با توجه به مقررات قانون تجارت، دادخواست ورشکستگی دهد و تنها در صورت اثبات این ادعا می‌تواند از معافیت در پرداخت هزینه دادرسی استفاده کند.
مزایای ثبوت اعسار از هزینه دادرسی
اگر شخص بتواند اعسار خود را در دادگاه ثابت کند، می تواند از مزایای زیر استفاده کند:
1- معافیت از تمام یا قسمتی از هزینه ی دادرسی
۲- استفاده از وکیل مجانی (معاضدتی)
تکلیف ورثه معسر
- چنانچه مدعی اعسار حین دعوی فوت نماید، ورثه وی نمی توانند از حکم اعسار مورث خود استفاده نمایند.
- زیرا وضعیت اعسار قائم به شخص است و چه بسا ورثه، خود توانایی پرداخت هزینه دادرسی را داشته باشند.
- ورثه مکلفند در صورت داشتن تمکن مالی، هزینه دادرسی را در هر مرحله ای از رسیدگی بپردازند.
- مگر آنکه ورثه، خودشان نیز معسر باشند و بتوانند این مسئله را در دادگاه ثابت نمایند که در این صورت، از معافیت پرداخت هزینه دادرسی استفاده خواهند نمود.
نویسنده: فاطمه بیات (وکیل پایه یک دادگستری)
اعسار از پرداخت هزینه ی دادرسی