10:00 - 20:00

ساعات کار ما شنبه - پنجشنبه

09122334663 - 02177725945

برای مشاوره رایگان با ما تماس بگیرید

جستجو

مستثنیات دین چیست

مستثنیات دین چیست

مستثنیات دین مواردی هستند که امکان توقیف آنها در برابر بدهی‌ وجود ندارد که مصادیق آن در قانون مشخص شده است.

لذا از آن جا که گاهی شخص به موجب تعهدی در قرارداد یا  خارج از قرارداد، به دیگری بدهی دارد و یا گاهی یک شخص در دادگاه محکوم به پرداخت مبلغی به دیگری می­‌شود طلبکار می­‌تواند با مراجعه به دادگاه  درخواست توقیف مال بدهکار را کند تا از محل آن طلب خود را وصول کند.

  • نکته­‌ای که در اینجا حائز اهمیت است این است که طلبکار میتواند با حکم دادگاه از هر مالی که برای بدهکار است، طلب خود را وصول کند .
  • به جز چند دسته از اموال که این موارد توسط قانون با عنوان مستثنیات دین مشخص شده است.

فلسفه­‌ی این استثنائات این است که بعضی اموال وابسته به زندگی جاری فرد بدهکار بوده و قرار نیست که یک نفر را بخاطر دینی که دارد، از زندگی عادی خود ساقط کنیم. بنابراین قانون­گذار به منظور حمایت از حداقل های مورد نیاز زندگی شخص مدیون، اموالی از او را به عنوان مستثنیات دین ذکر کرده است. (مستثنیات دین چیست)

مصادیق مستثنیات دین

مستثنیات دین چیست برای دادگاه

موارد مستثنیات دین در ماده ی 24 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی مصوب 1394 ذکر شده است :

1- منزل مسکونی که عرفاً در شأن مدیون در حالت عدم تمکن مالیِ (اعسار) او باشد.

 یعنی حداقل منزلی که شخص بدهکار باید داشته باشد را نمی‌توان توقیف کرد. البته باید متناسب با شان و جایگاه اجتماعی فرد در حالت اعسار وی باشد.

2-  اثاثیه مورد نیاز زندگی که برای رفع نیازهای ضروری مدیون و افراد تحت سرپرستی او لازم است.

3-  آذوقه موجود به قدر احتیاج مدیون و افراد تحت سرپرستی او برای مدتی که عرفاً آذوقه ذخیره می‌شود.
تشخیص این موضوع مسلما تابع عرف و عادت­‌های روزمره‌ی افراد است که چه میزانی قابل توقیف است و چه میزان نه.

4-  کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق متناسب با شأن آن ها

5-  وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه‌وران، کشاورزان و سایر اشخاص که برای امرار معاش ضروری آنها و افراد تحت سرپرستی آنها لازم است.

6- تلفن مورد نیاز مدیون.

7-  مبلغی که در ضمن عقد اجاره به کسی که ملک را اجاره داده است پرداخت می‌شود، مشروط بر اینکه پرداخت اجاره‌بها بدون آن موجب عسر و حرج گردد و آنچه به اجاره داده است مورد نیاز مدیون بوده و بالاتر از شأن او نباشد.

ملاک تعیین مسکن مناسب با شأن بدهکار

مطابق با آنچه که در دادگاه‎ها معمول است، در صورتی دستور مزایده مسکن بدهکار داده می‌شود که با شأن بدهکار متناسب نباشد.

  • اما سوالی که مطرح است این که میزان تناسب چگونه و بر چه اساسی است؟ به عبارت دیگر، در مواقع بروز اختلاف نسبت به متناسب بودن اموال و اشیا با شأن بدهکار، چه مرجعی و توسط چه کسی به این موضوع رسیدگی می‎کند؟
  • در پاسخ باید گفت : در این‎گونه موارد، تشخیص مرجع قضایی صادرکننده حکم، ملاک عمل قرار می‎گیرد.

به عنوان مثال اگر خانه یا آپارتمان بدهکار با دستور مرجع قضایی توقیف و بدهکار مدعی شود، خانه‎اش جزء مستثنیات دین است و نسبت به توقیف آن اعتراض کند، دادگاه صادر کننده حکم به این  اعتراض رسیدگی می‎کند.

 و پس از بررسی ،چنانچه خانه یا آپارتمان بدهکار بیش از حد نیاز و شأن او باشد، دستور مزایده و فروش آن را صادر می‎کند و از پول حاصل از فروش خانه یا آپارتمان به میزانی که برای تهیه مسکن مطابق با شان عرفی او نیاز است به او داده و مابقی آن بابت دین به طلبکار پرداخت می‌شود.

به این ترتیب بازداشت خانه مازاد بر نیاز و شأن عرفی بدهکار و پرداخت دین از مبلغ فروش آن مجاز است.

مستثنیات دین چیست در دادگاه

تبدیل مالی که در حکم مستثنیات دین است و فروخته شده چیست؟

اگر تبدیل مال به پول با حکم قانون باشد می‌توان توقیف کرد به شرطی که مدیون قصد تبدیل آن به همان مال اولیه را نداشته باشد.

برای مثال خانه‌ای به حکم قانون در یک طرح عمرانی توسط دولت خریداری شده است و اگر فرد بخواهد با آن پول مجدد منزلی برای سکونت تهیه کند قابل توقیف نیست.

مطالب کاربردی درخصوص مستثنیات دین

1- اعمال مستثنیات دین، صرفاً در خصوص اشخاص حقیقی است، لذا شامل اشخاص حقوقی نمی شود.

2-رعایت مستثنیات دین، جزو وظایف دادگاه و واحد اجرای احکام است و لازم نیست که نسبت به آن اعتراض صورت گیرد. هرچند در عمل، گاهی اعتراض ضرورت می یابد.

3- اگر حکم دادگاه درخصوص استرداد یک مال معین باشد، مستثنیات دین قابل اعمال نیست و باید آن مال به محکوم له مسترد شود. (ماده ی 527 قانون آیین دادرسی مدنی)

مگر اینکه این مال از بین رفته باشد و مقرر شود از سایر  اموال محکوم علیه گرفته شود، که در این حالت،  رعایت مستثنیات دین ضرورت می یابد.(ماده ی یک قانون نحوه ی اجرای محکومیت های مالی مصوب 1394)

4- درخصوص محکومیتهای کیفری، قبلاً اینگونه بود که مستثنیات دین رعایت نمی شد و همه ی اموال محکوم علیه جزایی را دربر می گرفت.(ماده ی 523 قانون آیین دادرسی کیفری)

اما باتوجه به قانون نحوه ی اجرای محکومیت های مالی مصوب 1394 که در ماده ی 22 مقرر کرده: « کلیه ی محکومیت های مالی از جمله دیه، ضرر و زیان ناشی از جرم، رد مال و امثال آن جز محکومیت به جزای  نقدی  مشمول این قانون خواهند بود.» لذا باید گفت هم اکنون، رعایت مستثنیات دین در خصوص محکومیت های کیفری نیز رعایت می شود، بجز جزای نقدی.

5- همان طور که پیش از این گفتیم، ماده ی 24 قانون نحوه ی اجرای محکومیت های مالی مصوب1394 مصادیق مستثنیات دین را مشخص کرده است:

منزل مسکونی که عرفاً در شأن محکوم علیه در حالت اعسار او باشد و بیش از  نیاز و شأن عرفی او در حالت اعسارش نباشد. (البته این منزل باید مورد استفاده ی محکوم علیه یا خانواده ی تحت تکفل او باشد و مثلاً به اجاره نداده باشند.» همچنین تبصره ی یک ماده ی 24 نیز لازم الرعایه است.

 6- چنانچه مالی در راستای اجرائیه ی ثبتی توقیف شود، رفع اختلاف و تصمیم گیری راجع به آن در صلاحیت رئیس اداره ی ثبت محل خواهد بود. (تبصره ی ماده ی 61 آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا و طرز رسیدگی به  شکایت از عملیات اجرایی  مصوب 1387 رییس قوه قضاییه)

7- هرگونه اعتراض و شکایت نسبت به عدم رعایت مستثنیات دین، از سوی هر یک از طرفین، در برگه عادی و بدون هزینه دادرسی تقدیم دادگاه اجرکننده ی حکم خواهد شد. تصمیم دادگاه در این خصوص، قطعی است و قابل اعتراض نخواهد بود.

مستثنیات دین چیست مطالب کاربردی

 

سؤالات رایج

سؤال اول: اگر زوجین مالک مشاعی یک منزل مسکونی باشند(سه دانگ سه دانگ) آیا زن می تواند سه دانگ  دیگر را هم که هم اکنون همسرش در آن سکونت دارد یا  سکونت مشترک دارند را بابت مهریه توقیف کند؟

پاسخ: با رعایت شرایطی که در موارد قبلی گفته شد، این سه دانگ جزو مستثنیات دین است و قابل توقیف نخواهد بود.

مستثنیات دین چیست

سؤال دوم: اگر زن ابتدائاً نسبت به اخذ رأی درخصوص غیر قابل افراز بودن همین ملک مشاع از طریق اداره ی ثبت اقدام کند و در ادامه نیز دادگاه دستور فروش دهد، آیا پس از فروش ملک، مبلغی که سهم حاصل از فروش سه دانگ همسرش است، قابل توقیف خواهد بود؟

پاسخ: باتوجه به تبصره ی 2 ماده ی 24 قانون نحوه ی اجرای محکومیت های مالی مصوب 1394، در صورتی که ثابت شود همسرش قصد خرید منزلی را از وجه مزبور دارد، توقیف آن مبلغ ممکن نخواهد بود.

مستثنیات دین چیست

سؤال سوم: آیا مبلغ ودیعه مسکن (یا همان پول پیش مسکن در قراردادهای اجاره) قابل توقیف است؟

پاسخ: خیر، این مبلغ جزو مستثنیات دین است، مگر این که قاضی تشخیص دهد محکوم علیه بدون پول پیش هم دچار عسرت نخواهد شد، که در این صورت قابل توقیف خواهد بود.(بند ز ماده ی 24) البته در رویه ی  برخی شعب دادگاه ها(بخصوص دادگاه های خانواده در خصوص مهریه) ملاحظه شده که اگر مبلغ ودیعه نسبتاً قابل توجه باشد، نصف آن را جزو مستثنیات دین دانسته اند.

مستثنیات دین چیست

سؤال چهارم:آیا در صورت فوت محکوم علیه همچنان مقررات مستثنیات دین جاری است؟

پاسخ: مقررات مستثنیات دین تا زمان حیات محکوم علیه جاری است لذا بعد از فوت فرد اموال داخل مستثنیات  دین از جمله منزل مسکونی وی قابل توقیف و فروش خواهد بود.

نویسنده: فاطمه بیات (وکیل پایه یک دادگستری)

مستثنیات دین چیست

مستثنیات دین# بدهی# اعسار# منزل مسکونی# اثاثیه ی مورد نیاز زندگی#

بدون ديگاه

ارسال نظر