در دعاوی حقوقی یا مدنی، بر خلاف دعاوی کیفری سخن از تحقق و وقوع جرم نبوده، بلکه مشکلی در روابط اقتصادی و یا اجتماعی اشخاص به وجود آمده و در واقع شخصی که خود را محق می داند با مراجعه به دادگاه، حقی را که تضییع شده مطالبه می نماید.بنابراین امروزه قسمت اعظمی از دعاویی که در کشور مطرح است در زمینه حقوقی است و اگر دو نفر در زمینه مسایل مالی یا غیرمالی دچار اختلاف شوند و این اختلاف ناشی از یک منشأ حقوقی باشد، در این صورت دادگاه عمومی حقوقی باید به دعوا رسیدگی کند.
دادگاه حقوقی در صورتی موظف به رسیدگی دعوای میان دو نفر می باشد که یکی از طرفین دعوا، با مدارک و مستندات، رسیدگی به موضوع را از دادگاه درخواست کند. درخواست رسیدگی به دعوا، باید طی یک دادخواست که دارای شرایط شکلی خاصی است و در فرم چاپی مخصوصی نوشته میشود، به دادگاه ارائه شود.
طبق ماده ۴۸ قانون آیین دادرسی مدنی: « شروع رسیدگی در دادگاه مستلزم تقدیم دادخواست می باشد. دادخواست به دفتر دادگاه صالح و در نقاطی که دادگاه دارای شعب متعدد است به دفتر شعبه اول تسلیم می گردد.» درواقع دادخواست به دفتر دادگاه صالح و در نقاطی که دادگاه دارای شعب متعدد است به دفتر شعبه اول ارائه میشود و مدیر دفتر دادگاه پس از وصول دادخواست باید فوری آن را ثبت کرده، رسیدی مشتمل بر نام خواهان، خوانده، تاریخ تسلیم (روز و ماه وسال) با ذکر شماره ثبت به تقدیمکننده دادخواست بدهد و در برگ دادخواست تاریخ تسلیم را قید کند.
هرگاه دادگاه دارای شعب متعدد باشد، مدیر دفتر باید فوری پس از ثبت دادخواست ، آن را جهت ارجاع به یکی از شعب، به نظر رئیس شعبه اول یا معاون وی برساند. اقسام دعاوی حقوق عبارتند از دعوای مطالبه وجه چک، مطالبه سفته، فسخ قرار داد، ابطال قرار داد، مطالبه ثمن معامله، تامین دلیل، دستور موقت، الزام به تنظیم سند و … .
برای طرح دعاوی حقوقی باید به دفاتر خدمات قضایی مراجعه کرده و دادخواست را ارائه نمود.